Tổng hợp 10 quy tắc cơ bản về bố cục trong nhiếp ảnh, bạn cần biết?

Bố cục là một trong những yếu tố nền tảng quan trọng nhất trong nhiếp ảnh, đóng vai trò quyết định trong việc tạo nên sự cuốn hút, hài hòa và chiều sâu cho một bức ảnh. Bố cục không chỉ đơn giản là việc sắp xếp các yếu tố trong khung hình mà còn là cách thể hiện ý tưởng, thông điệp mà người chụp muốn truyền tải đến người xem. Với những người mới bắt đầu học nhiếp ảnh, việc nắm vững các quy tắc cơ bản về bố cục là bước đầu tiên để sáng tạo ra những bức ảnh mang phong cách riêng, độc đáo.

Bố cục là gì?

Bố cục trong nhiếp ảnh có thể được hiểu là cách tổ chức, sắp xếp các yếu tố trong khung hình theo một trật tự nhất định nhằm làm nổi bật chủ thể hoặc thông điệp cốt lõi của bức ảnh. Mặc dù không có một quy chuẩn cứng nhắc nào về bố cục, nhưng qua quá trình thực hành và đúc kết kinh nghiệm, các nhiếp ảnh gia tiền bối đã phát triển nên những quy tắc bố cục giúp tăng cường tính thẩm mỹ và hiệu quả truyền tải của bức ảnh.

Những quy tắc bố cục cơ bản trong nhiếp ảnh

1. Bố cục 1/3

Bố cục 1/3 là một trong những quy tắc phổ biến nhất trong nhiếp ảnh, đặc biệt hữu ích cho những người mới bắt đầu. Quy tắc này yêu cầu chia khung hình thành 9 phần bằng nhau bằng cách vẽ hai đường dọc và hai đường ngang tưởng tượng. Chủ thể chính hoặc các yếu tố quan trọng trong bức ảnh sẽ được đặt dọc theo các đường này hoặc tại các điểm giao nhau của chúng.

Việc sử dụng bố cục 1/3 giúp tạo ra sự cân đối trong bức ảnh, làm nổi bật chủ thể mà vẫn giữ được sự hài hòa tổng thể. Thay vì đặt chủ thể ở trung tâm khung hình, việc đặt nó ở một bên của khung hình theo quy tắc 1/3 sẽ tạo ra sự năng động và thu hút sự chú ý của người xem vào chủ thể trong khi vẫn tạo ra một không gian mở để người xem có thể cảm nhận được bối cảnh xung quanh.

2. Bố cục cân bằng

Bố cục cân bằng cũng dựa trên nguyên tắc sắp xếp chủ thể ra khỏi trung tâm khung hình, nhưng nó bổ sung thêm một yếu tố để cân đối khung hình. Trong khi quy tắc 1/3 có thể để lại những khoảng trống trong bức ảnh, quy tắc cân bằng sẽ sử dụng một yếu tố phụ để lấp đầy khoảng trống đó, giúp tạo ra một bố cục hài hòa, cân đối.

Điều này đặc biệt hữu ích trong các bức ảnh phong cảnh hoặc khi chụp các đối tượng có tính đối xứng. Ví dụ, nếu bạn đặt một cây cối lớn ở một bên của khung hình, bạn có thể cân bằng bố cục bằng cách thêm một ngôi nhà nhỏ hoặc một đối tượng khác ở phía đối diện.

3. Bố cục đường dẫn

Mắt người tự nhiên có xu hướng theo dõi các đường dẫn trong một bức ảnh. Bố cục đường dẫn tận dụng điều này bằng cách sử dụng các đường thẳng, đường chéo, cong, hoặc ngoằn ngoèo để hướng mắt người xem đến chủ thể chính của bức ảnh. Những đường dẫn này có thể là con đường, dòng sông, hàng cây, hoặc bất kỳ yếu tố nào trong khung cảnh.

Bố cục đường dẫn không chỉ giúp hướng sự chú ý của người xem mà còn tạo ra chiều sâu và sự chuyển động trong bức ảnh, làm cho nó trở nên sống động và hấp dẫn hơn.

4. Bố cục đối xứng

Bố cục đối xứng là một quy tắc khá cổ điển nhưng vẫn được áp dụng rộng rãi trong nhiếp ảnh hiện đại. Quy tắc này yêu cầu sự cân đối giữa các phần của khung hình, với chủ thể được đặt chính giữa, tạo ra một sự hài hòa về hình dạng và màu sắc.

Để tạo ra một bức ảnh đối xứng hoàn hảo, bạn cần đứng đối diện với chủ thể và giữ máy ảnh song song với nó. Phản chiếu trong nước hoặc gương cũng là những ví dụ điển hình của bố cục đối xứng, tạo ra hiệu ứng thị giác mạnh mẽ và đẹp mắt.

5. Bố cục đóng khung chủ thể

Bố cục này sử dụng các yếu tố trong cảnh vật để “đóng khung” chủ thể, giúp tập trung sự chú ý của người xem vào chủ thể chính, đồng thời tạo chiều sâu cho bức ảnh. Các yếu tố đóng khung có thể là cửa sổ, cánh cổng, cầu, hoặc thậm chí là bóng tối của các đối tượng xung quanh.

Việc sử dụng bố cục đóng khung không chỉ giúp làm nổi bật chủ thể mà còn loại bỏ những yếu tố gây phân tâm trong bức ảnh, giúp người xem dễ dàng nhận diện và tập trung vào chủ thể chính.

6. Bố cục tỷ lệ vàng

Tỷ lệ vàng (Golden Ratio) là một trong những quy tắc bố cục cổ điển nhất, được sử dụng không chỉ trong nhiếp ảnh mà còn trong hội họa, kiến trúc và nhiều lĩnh vực nghệ thuật khác. Quy tắc này dựa trên một tỷ lệ toán học, tạo ra một hình xoắn ốc hướng mắt người xem đến điểm trọng tâm của bức ảnh.

Tỷ lệ vàng có thể được xem như một biến thể nâng cao của quy tắc 1/3, với chủ thể chính nằm trong vòng xoắn nhỏ nhất và các yếu tố phụ được bố trí theo hình xoắn ốc. Sử dụng tỷ lệ vàng giúp tạo ra một bức ảnh tự nhiên, dễ nhìn và hấp dẫn.

7. Bố cục tiền ảnh

Tiền cảnh là những yếu tố nằm gần máy ảnh nhất và thường được sử dụng để tạo chiều sâu trong bức ảnh. Khi chụp phong cảnh, việc sử dụng các yếu tố tiền cảnh như cây cỏ, đá tảng, hoặc nước chảy có thể biến một bức ảnh 2D thành 3D, tạo cảm giác chân thực và sống động hơn cho người xem.

Đặc biệt, khi sử dụng ống kính góc rộng, bố cục tiền ảnh trở nên cực kỳ hiệu quả, giúp tạo ra một bức ảnh có chiều sâu và cuốn hút.

8. Bố cục tam giác

Hình tam giác là một trong những hình khối cơ bản mà mắt người thường bị thu hút. Bố cục tam giác tận dụng điều này bằng cách sắp xếp các yếu tố trong khung hình thành một hoặc nhiều hình tam giác, giúp hướng mắt người xem theo các cạnh của tam giác đến chủ thể chính.

Quy tắc này thường được kết hợp với các đường dẫn hoặc các hình tam giác ẩn trong cảnh vật để tạo ra sự kịch tính và dẫn dắt sự chú ý của người xem một cách tinh tế và hiệu quả.

9. Bố cục số lẻ

Quy tắc số lẻ trong nhiếp ảnh gợi ý rằng việc sử dụng một số lẻ các đối tượng trong khung hình sẽ tạo ra một bố cục thú vị và thu hút hơn so với số chẵn. Điều này là do số lẻ thường tạo ra một sự không đối xứng, giúp bức ảnh trở nên hấp dẫn hơn và dễ dàng xác định chủ thể chính.

Một trong những ứng dụng phổ biến của quy tắc này là chụp ba đối tượng, trong đó một đối tượng là chủ thể chính và hai đối tượng còn lại đóng vai trò phụ trợ. Điều này giúp bức ảnh có sự cân đối và nhấn mạnh, đồng thời mang lại cảm giác tự nhiên và hài hòa.

Lời kết

Nhiếp ảnh không chỉ là việc tuân theo các quy tắc mà còn là sự thể hiện của sự sáng tạo và cá nhân hóa. Các quy tắc về bố cục trên đây chỉ là những gợi ý, giúp bạn xây dựng nền tảng vững chắc trong quá trình học nhiếp ảnh. Tuy nhiên, đừng ngần ngại phá vỡ chúng khi cần thiết để tạo ra những bức ảnh mang dấu ấn riêng của bạn. Cuối cùng, mục đích của mọi bức ảnh là khơi dậy cảm xúc trong lòng người xem, và điều này đôi khi đòi hỏi sự linh hoạt và sáng tạo vượt ra ngoài khuôn khổ của các quy tắc thông thường. Hãy tự tin khám phá và thể hiện tài năng của mình qua từng khung hình!